مسائل مالی و مالیاتی مجموعه‌های تولیدی
موضوع بحث ما درباره‌ی مسائل مالی بنگاه‌ها یا بیزینس‌های کوچک است. امسال چالش‌های مالی برای تمامی بیزینس‌ها پیش آمده است اما تولید کننده‌های کوچک دغدغه‌های مالی و مالیاتی بزرگ‌تری دارند و سوالی که برایشان پیش میاید این است که چه حجمی از کار در رصد بررسی‌های مالیاتی قرار خواهد گرفت. در ادامه برخی از سر فصل‌های این چالش را بررسی می‌کنیم.
محاسبه بهای تمام شده
بزرگ‌ترین هدف یک بیزینس، بالا بردن سود است که این امر با افزایش فروش محقق می‌شود. اگر کسب و کاری دارید و یا مثلا تولید کننده پوشاک هستید می‌توانید با محاسبه دقیق بهای تمام شده کالا، حاشیه سود خود را بالا ببرید. اگر بتوانید به خوبی بهای تمام شده را تخمین بزنید، با آنالیز هزینه‌ها و بهینه کردن هزینه‌هایی که دخیل در قیمت نهایی هستند، به فروش خوب و در کنار آن سود بالایی برسید.
مبحث بهای تمام شده برای تولید کننده‌ها و مزون داران بسیار حائز اهمیت است. به طور کلی تعیین قیمت تمام شده برای کارهایی که خروجی‌شان یک محصول است جز فاکتورهای مهم به حساب می‌آید. آقای سعید ثمانی در یک مصاحبه اینستاگرامی محاسبه بهای تمام شده و عوامل موثر در قیمت یک محصول را بررسی می‌کنند.
از مهم‌ترین چالش‌هایی که تولید کننده‌های کوچک و بزرگ را در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ درگیر خواهد کرد مبحث نقدینگی است. اگر یک تولید کننده بخواهد در ماراتن رقابتی باقی بماند باید نقدینگی بالایی داشته باشد. در دوران اقتصادی حال حاضر کشور ما، قیمت تمام شده تاثیر بالایی بر نقدینگی یک کسب و کار دارد و به قولی همه تولید کننده‌ها دنبال این هستند که قیمت تمام شده را دقیق و با اختلاف کمی از مقدار واقعی محاسبه کنند چون در غیر این صورت سودشان روندی کاهشی خواهد داشت.
مثلا به گفته مدیرعامل یک کارخانه تولید کننده محصولات مصرفی ماشین‌های ایران خودرو که در شهرک صنعتی اشتهارد واقع بود، کل فروش مجموعه در مزایده‌ها تامین می‌شد. یعنی باید در مزایده شرکت کنند تا بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند. هر کسی که کم‌ترین قیمت را در مزایده اعلام و اقرار کند که می‌تواند نهایتا با این قیمت محصول را تولید کند، برنده آن تورنومنت خواهد بود. پس کسی که قیمت تمام شده دقیقی داشته باشد برنده است.
در بازار نیز ما شاهد همین مبحث هستیم. افراد می‌توانند با محاسبه یک مقدار تمام شده دقیق که انحراف بسیار کمی دارد گوی سبقت را از رقبا بربایند و به عبارتی نبض بازار را در دست خود بگیرند. در مبحث قیمت تمام شده، حسابدارهای گرامی دچار اشتباهات متعددی می‌شوند. در مواردی از قبیل انبارداری، مواد مستقیم و غیر مستقیم نیز ما شاهد خطاهای زیادی هستیم که منجر به ورشکستی یک کسب خواهند شد. افراد متخصص نیز گاها تفاوتی بین بها و هزینه قائل نمی‌شوند. به عنوان مثال یک کارخانه تولید کننده درب ضد سرقت اضافه کار دستمزد کارگر را به غلط جزء دستمزد غیر مستقیم آورده بود در صورتی‌که باید در قسمت دستمزد مستقیم لحاظ می‌شد. و یا حق بیمه را نباید جز دستمزد غیرمستقیم حساب کرد زیرا در گروه بهای تمام شده یا دستمزد مستقیم قرار دارد. اگر چه با توجه به کتاب حسابداری صنعتی قسیم عثمانی (مترجم آقای قاسم‌زاده) که جزء منابع خوبی به حساب می‌آید، اضافه کار در دستمزد غیرمستقیم تعریف شده‌است اما ما باید با توجه به شرایط موجود تفکیک‌ها را انجام دهیم. در زمان تالیف آن کتاب ما سیستم‌های حسابداری مدرن را نداشتیم. امروزه در بحث قیمت تمام شده ما یک عرف و قانون‌هایی داریم که مورد تائید اداره دارایی، استانداردهای حسابداری ایران و جهان هستند به عنوان نمونه سیستم RFID.
از سویی دیگر در بازار برخی از افراد فعال در صنف پوشاک در توهم محاسباتی هستند یعنی همه چیز را دست بالا حساب می‌کنند و در نهایت موجب می‌شوند خروجی یا محصولشان به فروش نرسد. مثلا شخص میاید هزینه جابجایی را یک رقم فرضی در نظر می‌گیرد و اگر آن را در متراژ پارچه ضرب کنند یک عدد نجومی به‌دست می‌آید که آن عدد را اگر در محاسباتشان لحاظ کنند دچار سر در گمی خواهند شد پس نباید هزینه حمل به طور مستقیم وارد قیمت تمام شده شود. و یا مثلا هزینه دفتر یا اجاره جا تولیدی را دوباره فرضی در نظر می‌گیرند و می‌گویند به ازای هر کار این عدد که وقتی تقسیم نهایی را انجام دهیم می‌بینیم که یک دهم آن هم نمی‌شود! و در نتیجه بهای تمام شده محصولشان در بازار قابل رقابت نیست یا به عبارتی رقبا محصول را با قیمت تمام شده آن‌ها به فروش می‌رسانند و برایشان این سوال پیش می‌آید که رقبا چه طور می‌توانند محصول را با قیمت کم‌تری به فروش برسانند. در پاسخ به این سوال جناب ثمانی می‌گویند که چون هزینه‌ها را الله بختکی محاسبه کردند به نتیجه مطلوب نرسیدند.
اگر شما معیار دقیقی از بهای تمام شده کالا خود نداشته باشید، دچار اشتباه در برآورد سود خواهید شد و در دراز مدت ضرر می‌کنید. هر زمان ما روی خط اعتدال حرکت نکنیم و بسیاری از هزینه‌ها را لحاظ نکرده و یا دست بالا لحاظ کنیم نمی‌توانیم در بازار امروز رقابت کنیم. برای این‌که بتوانید به درستی در بازار رقابت کنید نباید بدون محاسبه درست هزینه‌ها را قیمت گذاری کنید.
برای محاسبه قیمت تمام شده شما یک خط را در نظر بگیرید که ایستگاه‌های مختلفی دارد. از خرید مواد اولیه که وارد خط تولید می‌شوند تا هر مبلغی که پرداخت می‌شود برای رسیدن جنس به تولید باید جز هزینه‌ها محاسبه شوند نه بها. یعنی این فاکتورها باید تو صورت مالی لحاظ شوند نه قیمت تمام شده و در ادامه تک به تک مراحل جلو خط تولید باید در بهای تمام شده محاسبه شوند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید در سیستم حسابداری، انبارداری مواد اولیه جز حقوق مسقیم است اما انبار داری محصول نهایی تاثیر غیرمستقیم دارد پس نباید کل هزینه‌های انبارداری را یک‌جا حساب کنیم و هر هزینه‌ای که انجام می‌شود را در قیمت تمام شده لحاظ کنیم زیرا در نهایت قیمت بالاتر از مقدار واقعی به‌دست میاید. یک نکته مهم که لازم به ذکر است این است که مزد کارمند یا نمایندگی‌ها باید در قیمت فروش لحاظ شوند و همان طور که ذکر شد هزینه با بها متفاوت است و ما برای فروش باید هزینه تمام شده یک محصول را محاسبه کنیم تا فروش خوبی داشته باشیم. به این نکته توجه کنید که هزینه‌های غیر مستقیم اعم از توزیع، تبلیغات و بازاریابی نباید در بهای تمام شده وارد شوند. حسابدارها و سیستم‌های مالی اصول و قواعدی دارند که که با کمک آن‌ها این هزینه‌ها را در بهای فروش لحاظ می‌کنند.
چه چیزهایی در محاسبه بهای تمام شده یک محصول تاثیرگذار است؟
به عنوان مثال برای تولید یک پیراهن و محاسبه بهای تمام شده آن مواردی مانند پارچه، دکمه و هر چیزی که در آن تاثیر مستقیمی دارد جز هزینه‌های مستقیم لحاظ می‌شوند ولی مثلا مقدار نخ و چسب را که نمی‌توانیم به طور دقیق محاسبه کنیم جز هزینه‌های غیرمستقیم هستند. به عنوان یک قانون کلی، هر آن چه که برای محاسبه نیاز به دقت دارد و ملموس نیست جز هزینه‌های غیرمستقیم لحاظ می‌شود.
تعامل درست بین مدیر تولید و حسابدار به ما کمک می‌کند تا در محاسبه دچار اشتباه نشویم که اگر این کار به درستی انجام نشود و مثلا استهلاک دستگاهی که در تولید پیراهن استفاده نمی‌شود در محاسبات لحاظ شود به قیمت نهایی درستی نخواهیم رسید.
برای مواد مستقیمی که حواله بین انبار و تولیدی دارند باید مواد اولیه بستانکار و محصول بدهکار شود اما اگر هزینه مستقیم نباشد باید در هزینه‌های سربار آورده شود. همیشه باید تولید کننده و حسابدار موجودی انبار را داشته باشند تا اختلالی در محاسبات ایجاد نشود. سیستم انبارداری RFID امروزه بسیار کمک کننده است و بسیاری از تولید کنندگان جهانی از آن استفاده می‌کنند.
چرا بیزینس ما رشد نمی‌کند؟
برخی تولید کننده‌ها و صاحبان بیزینس‌های کوچک برایشان این سوال پیش میاید ما الان ۱۰ سال است که مشغول به فعالیت در این صنف هستیم اما به جایگاه مطلوب نرسیده و رشدی نداشتیم؟ چرا؟ یکی از دلایلی که مطرح می‌شود این است که اطلاعات کافی درباره مباحث مالی و قوانین آن ندارند. به گفته آقای ثمانی، مبحث مالی فاکتور بسیار مهمی است و یک تولید کننده حرفه‌ای باید به اصطلاحات این حوزه اشراف خوبی داشته باشد تا بتواند به رشد بیزینس‌اش کمک کند.
اگر شما به عنوان صاحب یک کسب و کار با این موارد آشنا نیستید حتما در دوره‌ها و کلاس‌های آزمایشی اصطلاحات اولیه شرکت کنید تا بتوانید با اتخاذ یک استراتژی درست کار خود را رشد دهید. درست است که در ابتدا مباحث مالی خشک و حوصله سر بر هستند اما برای این‌که کارتان را اصولی انجام دهید باید درک خوبی از این مباحث داشته باشید.
انبارداری RF چیست؟
سوالی که یک مشاور کسب و کار پوشاک در صحبت با یک فروشگاه کوچک پوشاک مستقر در یکی از پاساژهای تهران مطرح کرد این بود که شما چگونه انبار گردانی می‌کنید؟ بیان شد که آن‌ها با استفاده از یک سیستم سنتی و مراجعه به دفاتر و فاکتورهای دستی این محاسبات را انجام می‌دهند و برای انبارگردانی دقیق باید ۱۰ روز فروشگاه بسته باشد تا بتوانند محاسبه کنند که موجودی جنس چقدر است و یا چه تعداد کسری دارند که عملا این کار غیرمنطقی به حساب می‌آید.
چرا فروشگاه‌های ما از سیستم‌های انبارداری موجود در بازار که بسیار مقرون به‌صرفه نیز هستند استفاده نمی‌کنند. مثلا نرم افزار “دشت” که زیر یک میلیون تومان قیمت دارد کار محاسبات را بسیار آسان کرده است. با کمک این نرم افزار شما می‌توانید به طور هم‌زمان موجودی انبار، فروش و خرید را در سیستم ببینید. علاوه بر آن فروشنده می‌تواند هنگام خرید یک فاکتور چاپی به خریدار ارائه دهد که خب از سویی با این کار کلاس کاری خودش را نیز بالا می‌برد. ثانیا با ثبت هر فروش به طور هم‌زمان یک عدد از موجودی انبار کسر می‌شود و برای انبار گردانی می‌توانید به راحتی با یک پرینت موجودی دقیق هر کالا را مشاهده کنید. اگر تعداد موجودی واقعی با تعدادی که نرم افزار اعلام می‌کند هم خوانی نداشته باشد می‌توانید با چک کردن دوربین‌ها متوجه شوید که منشا این کسری کجاست، آیا از فروشگاه دزدی شده و یا جنس جایی افتاده که در تیررس دید شما قرار ندارد. گاها ممکن است کالایی پشت قفسه‌ها بیفتد و شما به اشتباه فکر کنید که موجود نیست.
معایب حسابداری سنتی
حسابداری سنتی دست شما را برای تجزیه و تحلیل و محاسبه این‌که هر ماه چه جنسی بیشتر فروش داشته است باز نمی‌گذارد و عملا بسیار وقت گیر بوده و در عین حال دقیق نیست و دچار خطای فردی می‌شوید. مثلا وقتی بدانید در فروردین ماه چه لباسی بیشتر فروش داشته برای سال بعد به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنید که آن را با قیمت مناسب و حاشیه سود امن تامین کنید تا صنعت خود را ارتقا دهید.
در سیستم‌های مدرن شما می‌توانید بررسی بسیار دقیقی داشته باشید و با آنالیز بازار و رقبا گوی سبقت را از هم صنف‌های خود بربایید. سیستم RF یا به صورت دقیق‌تر سیستم RFID یک سیستم جدید و قوی در انبارداری است که مجموعه‌های فعال در بازارهای جهانی از آن استفاده می‌کنند. RFID یا “سیستم فناوری رادیو شناسه” یکی از بهترین سیستم‌های انبارداری برای صنایع بزرگ است. اگر چه این سیستم از سال 1970 شناخته شده می‌باشد اما به دلیل گران بودن تجهیزاتش تا دهه اخیر کاربرد تجاری بالایی نداشت.
اهمیت سیستم انبارداری درست را با یک مثال ادامه می‌دهیم، مثلا در ترازنامه یا صورت مالی یک فروشگاه بزرگ پوشاک فاکتوری با عنوان “دزد بر” ثبت شده بود که رقم بسیار بالایی در حدود ۵۰ میلیون تومان داشت! وقتی سوال کردیم گفتند که افراد با بردن لباس در اتاق پرو و بریدن تگ آن لباس را بدون محاسبه در سیستم حسابداری از فروشگاه خارج می‌کنند یا به عبارتی می‌دزدند.
RF انبارداری است که در آن موجودی انبار با امواد الکترومغناطیسی محاسبه می‌شود. یعنی هر محصولی که از باکس ورودی شما رد شود در سیستم حسابداری با یک آلارم نمایش داده می شود مشابه با سیستم‌هایی که در فرودگاه برای چک کردن چمدان مسافران استفاده می‌شود. در این سیستم شما بدون این‌که تیکت یا بارکدی به لباس وصل کنید می‌توانید موجودی یا خروج‌اش را از انبار ثبت کنید. یعنی وقتی فردی وارد فروشگاه شما شود این سیستم یک برآورد ورودی برایتان می‌گیرد و زمان خروج نیز اعلام می‌کند که فرد با چه اقلامی در حال رفتن از فروشگاه شماست اگر تائید کنید که جنسی بدون ثبت در سیستم همراهش نیست می‌تواند بدون آلارم اخطار خارج شود.
بهتر است از چه سیستم‌های حسابداری استفاده کنیم؟
انواع سیستم‌های حسابداری به گروه‌های حسابداری دستی، مکانیزه و کامپیوتری تقسیم می‌شوند. به طور کلی حسابداری به مجموعه‌ای از تجهیزات و سیستم‌های مالی اطلاق می‌شود که تراکنش‌های پولی یک کسب و کار را بررسی کرده و در انتها به حسابدار یک گزارش نهایی می‌دهد. این گزارش‌ها به صاحبان بیزینس و مشاوران کنک می‌کند تا با انتخاب بهترین رویکرد به فروش و سود بالا برسند. سیستم‌های موجود در بازار بسیار متنوع اند. مثلا سیستم‌های ABC یا TDABC برای کارخانه‌هایی مانند تسلا که هزینه‌های سربار و تجهیزات زیادی دارند به کار می‌روند اما در عین حال منسوخ نیز شده‌اند زیرا بسیار زمان‌بر هستند و جدای از آن برای یک فروشگاه پوشاک توجیه منطقی ندارند که انقدر وقت و زمان صرف کنیم.
مالیات در کسب و کارهای کوچک
سوالی که مطرح است این است که اگر دفاتر و اظهارنامه‌های مالیاتی درست باشند، کسب و کارهای کوچک چقدر در حاشیه امن مالیاتی قرار دارند؟ با استقرار کامل “سامانه مودیان” ما دیگه دفتر ثبتی نخواهیم داشت و حسابدارها در جایگاه یک ثبات یا ثبت کننده قرار خواهند گرفت یا به عبارتی ماده ۱۶۹ قانون مالیات عملا حذف و فقط ارزش افزوده برای فروشگاه داران لحاظ خواهد شد.
البته این سامانه دغدغه‌هایی برای فروشگاه‌ها ایجاد کرده که کارکرد آن چگونه است. ما این نوید را به شما می‌دهیم که با این کار شیوه دو دفتره تا حدی محدود خواهد شد که یعنی اگر صادقانه کار و تلاش کنید متضرر نخواهید شد.
در مصاحبه آقای ثمانی این سوال مطرح شد که فروشندگان تا چه سقفی از درامد معاف از مالیات هستند؟ فروشگاه داران اشخاص حقیقی تا سقف درآمد سالیانه ۱۴۰ میلیون تومان معاف هستند که این مبلغ برای کل مجموعه یک بیزینس لحاظ می‌شود. اگر شما در فروشگاه یا تولیدی خود شریک دارید اداره مالیات به شرکا کاری ندارد، این مبلغ به ازاء هر فرد جداگانه نیست و مالیات کل مجموعه شما را یک بنگاه حساب کرده و طبق درامد سالانه کل محاسبه می‌کند که به عبارتی اگر درامدتان زیر ۱۴۰ میلیون تومان باشد معاف از مالیات هستید. در نهایت مالیات از سود کل کسر شده و مبلغ باقی مانده بین شرکا تقسیم خواهد شد.
در این سیستم پایانه‌های فروشگاهی یا دستگاه‌های پوز ثبت می‌کنند که کارت کشیده شده بابت چه خدمات یا کالایی بوده است. مبحث سامانه مودیان بسیار گسترده است و در حال حاضر وارد آن نمی‌شویم. اما بدانید کسی که درست کار کند و محصول خوبی ارائه دهد با روی کار آمدن سامانه مودیان در صنف خودش پیشرفت خوبی خواهد داشت و به عبارتی می‌تواند رقبا را حذف کند.
حسن ختام کلام، سیستم RF در صنف پوشاک بسیار کارآمد است و هزینه استقرار این سیستم در سال 99 چیزی حدود 340 میلیون تومان بود که برای فروشگاهی که اصطلاحا ماهانه 50 میلیون تومان هزینه دزدبر دارد یک سرمایه‌گذاری بلند مدت و منطقی به حساب می‌آید که در آینده با سودی که می‌رساند جبران خواهد شد.
آگاه باشید که علم حسابداری روزانه در حال پیشرفت و آپدیت شدن است. اگر در صنف کالا و خدمات فعالیت دارید حتما اطلاعات خودتان را در این حوزه بالا ببرید و از مشاوره کارشناسان خبره استفاده کنید تا بتوانید سیستمی پویا و رو به رشد داشته باشید.
